Great Gatsby- Muhteşem Gatsby


İlk basımı 10 Nisan 1925'te yapılmış olan roman ABD'li yazar F. Scott Fitzgerald tarafından kaleme alınmıştır. Ana karakterler Daisy Buchanan nee Fay- genç ve coşkulu bir kadın olan Daisy Rom Buchanan'ın eşidir. Jay Gatsby ise genç ve esrarengiz bir milyonerdir. Sonrada servetini kendisi kazanmadığı ortaya çıkacaktır. Daisy'e saplantılı bir aşk duyar.
Roman şöyle başlar ki en gözde başlangıca sahip olan roman örnekleri arasındadır: “Toy çağımda bir öğüt vermişti babam, hala küpedir kulağıma. ‘Ne zaman’ demişti, ‘birini tenkide davranacak olsan, hatırdan çıkarma, herkes senin imkanlarında gelmemiştir dünyaya!’ (Can Yücel’in çevirisiyle).

Romanı öğrenciyken okuduğum için fazla hatırımda kalmadığı yerler olmuş. Biraz araştırmam gerekti. Great Gatsby denilince akla gelen ilk şey Gatsby'nin Amerikan rüyasını simgelediğidir.Amerikan rüyası ise kısa yoldan para kazanmak, zengin olmak, haz ve gerçekleşmeyecek diğer şeyleri simgeler. Başta Amrerikan rüyası keşfetme, bireysellik ve mutluluğun peşinden koşmak olarak görülse de aslında hepsi refaha ve maddi rahatlığa denk gelmektedir ve bir süre insan bu hayal yüzünden heba olmuştur. Gatsby'de bu insanlara örnek olarak karakterize edilmiştir.
Romana göre, 1920'lerdeki bu kolay para kazanma ve toplumsal değerleri esnek tutma yani amerikan rüyası çöküşe neden olmuştur..
Gatsby'nin sonradan para kazanıp eski aşkını etkilemek için uğraş vermesi, onların arasındaki sınıf farkını kapatamamış ve roman boyunca aslında ne kadar farklı olduklarını göstermiştir. Özellikle roman,  aristokrat olarak doğan yani zengin olarak doğan kesimle sonradan görme olanları kafa kafaya çarpıştırmakta ve bu sonuçtan sonradan para sahibi olanın yenilgisiyle sonuçlanmaktadır. Gatsby, amerikan rüyasını bir nevi gerçekleştirmiş olan sonradan para sahibi biri olarak parasıyla aşkı satın alabileceği cehaletine kapılmıştır. Çünkü bu izlenimi ona zengin olan eski sevgilisi Daisy göstermiştir. Elbette içi boş olan bu rüyanın gerçekleşmediği, Daisy'nin sonuç olarak yine Tom'un yanında kalmasıyla gösterilmiştir. Her ne olursa olsun sonradan zenginliğe kavuşmuş bile olsa  diğerleri yani aristokrasi tarafından sonradan görme olarak adlandırılan bu bireyler(Gatsby) istedikleri herşeyi para ile elde edemeyeceklerini anlar.
Roman aynı zamanda 20’nci yüzyılın en iyi Amerikan romanlarından biri kabul ediliyor. Birinci Dünya Savaşı’nın etkisinde yetişen idealist bir adamın sevdiği kadına ulaşma yolundaki tutkulu mücadelesiyle romantik bir aşk hikâyesi görünümünde olsa da içerdiği simgeler, semboller ve metaforlarla dolu olay örgüsünden oluşuyor. Yani ilk okunduğunda bir aşk ve ona kavuşamama, ihanet ve hazin  son olarak görülse de aslında yazar burada 20. yy'ın en büyük sorunlarından bahsediyor.

SEMBOLLER:
  • West Egg - Yeni Aristokrasi.(kendi kendine bir yerlere gelmiş)
  • East Egg - Eski Aristokrasi.
  • Valley of ashes - Amerikan rüyasının çöküşü.
  • Dr. T. J. Eckleburg'in gözleri - Tanrı'nın gözleri gerçekleri havuzun içinde de görür.
  • Yeşil ışık - Gatsby'nin gelecek için hayalleri ve umutlar, daha genel olrak Amerikan Rüyası



Romanın Özeti:
1922’de New York'un Long Island bölgesinde oturan Bay Gatsby, herkesin tanımak ve şöhretinden faydalanmak istediği bir adamdır. Hikâyeyi anlatan Nick Carraway’de onun görkemli bir malikânesinin karşısında oturmaktadır.
Jay Gatsby  ile komşusu, Nick Carraway, Long Island’da West Egg kasabasında yaşamaktadır. Gatsby'nin göz kamaştırıcı bir evde yaşarken Nick'in yaşadığı kulübenin içinde adım atacak bir yer yoktur. Körfezin karşı tarafında,  monden insanların yaşadıkları” East Egg'”de,  Daisy ve Tom Buchanen oturmaktadır. West Egg ve New York şehri arasında muazzam bir  kül çöplüğü vardır.   George ve Myrtle Wilson'un garajI ve evi bu kül çöplüğünün civarındadır.
Bütün bu farklı statüdeki insanlar ve karakterlerin hepsi işte bu kül çöplüğünün yanından geçmek zorundadır. Çok farklı mekânlarda ve ekonomik düzeydeki insanların odak noktası gelip geçilmek zorunda olunan bu küllüktür. Romanın çarpıcı noktası bu kül vadisindedir. Bir göz doktoru da, bu çöplüğe gülünç bir reklâm tahtası koymuş ve reklâmına  “görmeyen mavi gözlerle manzarayı seyreden “ kör bir adamın  resmini asmıştır.
Birinci Dünya Harbindeki asker olan ve ve Yale Üniversitesini bitiren Nıck,( anlatıcı)  bir tahvil satıcısı olarak çalışmaya başlamış ve West Egg'de yerleşmiştir.  Kuzeni Daisy ve kocası Tom ile dostluk içinde yaşamaktadır. Daisy'nin arkadaşı Jordan Baker'den, Tom'un kuzeni ve Daisy'i aldattığını, Daisyn’de bunu bildiğini ve bu duruma çok üzüldüğünü öğrenmiştir.
Gatsby'nin meskeni onu tanıyan, tanımayan bir sürü insan tarafından dolup boşalmakta herkes Gatsby'nin hakkında hikayeler uydurmaktadır. Tom kuzeni Daısy’ın beş yıl önce Gatsby ile sevgili olduğunu, Gatsby’in beş yıl önce parasız ve çulsuz bir adam olduğunu öğrenmiştir. Gatsby bir ara kaybolunca zengin bir ailenin kızı olan Daisy, zengin bir adam olan Tom ile evlenmiştir.
Nıck kuzeni Daısy'nin kocası Tom hakkında da pek iyi şeyler duymamaktadır. Tom ile Daısy’in evlilikleri görüldüğü kadar mutlu ve şaşalı değildir. Üstelik kuzeni Daısy’in kocası olan Tom küstahça bir tavırla Nick’ten metresi Myrtle Wilson ile tanışmasını ister. Nick, istemeyerek de olsa Tom ve Myrtle'in, New York'daki partilerine katılmak zorunda kalır.
Daısy'den bahsettiği için, Tom, Myrtle' in burnunu kırar. Kendisini, Tom ve kuzeni Daisy Buchanan’ın derin meselelerinin içinde bulan Nick, hemen ardından, Gatsby' nin kargaşalı hayatına da karışmak zorunda kalacaktır.
Gatsby, hafta sonlarında şaşaalı partiler vermektedir. Misafirler, ev sahibi Gatsby’i çok ender görmektedir.  Herkes onun şaibeli zenginliği hakkında dedikodular yapmaktadır. Gatsby gösterişli partiler vererek kendisini derinden sarsan ihtiraslarını tatmin etmek istemektedir. Beş yıl önce sevgilisi olan ve harbe gittiği zaman kaybettiği sevgilisi Daisy’yi yeniden kazanmak için uğraşmaktadır.
Bu nedenle, Daisy'i tanıyan Jordan ve Nick'in kendisine yardım etmesini ister. Nick'in evinde bir buluşma hazırlanır ve Daisy, yeniden Gatsby'nin metresi olur. Kısa bir müddet için, Gatsby ve Daisy, çok mutlu olmuşlardır.
Gatsby'nin bu mutlu hayatını çok fazla sürdüremez. Tom Buchanan ve George Wilson, eşlerinin kendilerini aldattığını anlamışlardır. Wilson, Myrtle'in davranışlarından haberdar olmuş ama Tom'un kendisini aldattığını bilmemektedir. . Wilson'un gözünde, Tom, garajın bir müşterisi ve garajında arabasını tamir ettiren bir insandır. Tom, hem karısını hem de metresini kaybedebileceğini anlayınca paniğe kapılmıştır. Tom ve Gatsby’de artık tanışmışlar hepsi birden zaman zaman bir araya gelmeye başlamışlardır. Beşi birden New York'a giderlerken, Daisy, Tom, Buchanan'ın otomobilinde Gatsby ile beraber gitmek hususunda ısrar eder.  Tom ve diğerleri  Gatsby'nin otomobilini izlemek zorunda kalmış Tom, Gatsby ile Daısy’ın aynı otomobilde gitmelerinden çok kuşkulanmış ve bunu çok kıskanmıştır..
Gatsby ise Daisy’i kocasından ayırmak ister.  Gatsby,  bir otel odasında Tom, Daisy, Nick ve Jordan'm huzurunda- Daisy'nin kocasını terk etmesini ve onu hiç bir zaman sevmediğini itiraf etmesini ister. Bunu bir fırsat bilen Tom, Gatsby'nin, yeraltı dünyasının kirli işleriyle uğraşan biri olduğunu söyler. Tom'un bu hücumu sırasında Daisy, sesini çıkarmaz ve Tom'u sevmediğini itiraf edemez. Bu olay Gatsby'i sarsar ve Daısy ile olan bütün hayallerinin yıkıldığını hisseder. .
Gatsby'ye sırt çeviren ve tepeden bakmaya başlayan Tom zafer kazanmış bir eda ile Gatsby'ye, Daisy'yi, kendi otomo­bilinde West Egg'e götürmesini söyler. Beraberce yola koyulurlar.Fakat felâket onları bu yolda beklemektedir. 
Kocası tarafından dövülen ve odasına kilitlenen Myrtle Wilson, dışarı çıkar ve süratle yola fırlar. Kaçmak isterken, Gatsby'nin otomobili altında korkunç bir şekilde can verir.  Gatsby'nin otomobili de yana devrilir. Tom, Nick ve Jordan, kısa bir zaman sonra, garaja ulaşırlar. Herkes bu kül vadisinin kenarındaki garaja toplanmıştır.  Tom,  bu kazada metresinin öldüğünü öğrenir, kadının kocası ise perişan bir haldedir. Tom, Wilson'un kulağına eğilerek bir şeyler söyler. Fakat Tom’un söylediği bu sözler romanın sonuna kadar gizli kalacaktır. Fakat Tom her ne söylemişse bu sözler dehşetli bir durum yaratmıştır.  Nick, ilk önce, Gatsby'den, Myrtle'i öldüren otomobilin sürücüsünün Gatsby değil Daısy olduğunu öğrenmiştir. Arabayı daısy kullanırken kaza olmuştur.Gatsby, ise arabayı kendisinin kullandığını ve olayın tüm sorumluluğunu üzerine aldığını söylemektedir.  
Gastby'nin yanından ayrılan Nick, bahçenin öte tarafına çıkarak insanların çirkefliğine soysuzluğuna ve ahlaksızlığına isyan ederek haykırmaya başlar.  
Bu kompliman karşısında, Gatsby'nin yüzünde sıcak bir gülümseme belirir, bu onun son gülümsemesidir. Bir kaç saat sonra, George Wilson, Gatsby'i tabanca ile öldürür ve ardından intihar eder.
Gatsby'nin cenaze töreninde, Nick'den başka, sadece Gatsby'nin yaşlı babası ve bir kaç hizmetçisi vardır. Nick'in ısrar ve ricalarına rağmen önceki arkadaşlarından veya misafirlerinden kimse katılmaz. Daisy ve Tom geziye çıkarlar.
Aylar sonra Nick, Tom'u görür ve onu, hakikati itirafa zorlar Gatsby'nin ölüm otomobilini kullandığını Wilson'a söyleyen odur. Besbelli ki, Daisy, bunun yalan olduğunu söylemiştir,.
Nıck’ın gözünde Tom ve Daisy,  insanları bir eşya gibi kullanmakta, sonra kaldırıp çöplüğe atmaktadırlar. Her şeyi kırıp döktükten sonra da pisliklerini başkalarının temizlemesini istemektedirler.
Nick, Jordan ile ilişkilerini keser zira bu kadın, Daisy'ye benzemektedir. Gatsby'nin konağına son bir defa daha baktıktan sonra dönerken, Nick, sahilde durur ve asırlarca önce Hollandalı denizcilerin, gözleri ve kalpleri hayallerle dolu olarak bu adaya baktıklarını ve Gatsby'nin ümitsiz hayallerine zemin hazırladıklarını düşünür. Gatsby'nin hayalinin boş olduğu, daha yüz yıllarca önce söylenmiştir.

Yorumlar

gökçe dedi ki…
kaç kere elime geçti ama hiç kısmet olmadı bu kitabı okumak :(
CheDolceSogno dedi ki…
okuyun derim ;)

Popüler Yayınlar